fot. Nadleśnictwo Szubin

Każdemu z nas zdarzyło się podczas spaceru czy rowerowej# przejażdżki zachwycić pięknem lasu. Zapewne nie znajdzie się taki, który we wspomnianej sytuacji nie doceni potęgi oraz dostojności otaczającego go organizmu - bo tak należy las nazwać.

Ściśle współpracujące i współuzależnione od siebie elementy tworzą urzekający obraz. Nie bez powodu to właśnie w lesie szukamy azylu od otaczającej nas prozy życia, próbując na moment odrzucić gonitwę i zadowolić się prostymi, ale jakże cennymi doznaniami obcowania z naturą. Podczas tej mentalnej ucieczki zdarza się, że umysł bierze górę nad potrzebą spokoju i w głowach pojawiają się pytania: po co tu jest ta siatka? co oznaczają te kropki na drzewach? na czym w ogóle polega gospodarowanie lasem? To, co dla leśnika jest chlebem powszednim, dla człowieka związanego postronnie lub tylko w pewnym stopniu z lasem, może być zupełną abstrakcją. Leśnictwo jako dziedzina nauki oraz przemysłu obfituje w bogactwo zasad i reguł oraz niepisanych praw natury, do których muszą odnosić się ludzie chcący osiągnąć sukces w niełatwym aspekcie hodowli lasu. Opisanie tych wszystkich reguł wystarczyłoby na obszerną pozycję książkową. Zatem skupmy się jedynie na szybkim streszczeniu cyklu życia drzewostanu.

Poprzedzając istotę artykułu należy zaznaczyć, że gospodarka leśna w Nadleśnictwie Szubin oparta jest na planie urządzenia lasu na lata 2014 – 2023. Wspomniany plan urządzenia lasu to dokument zawierający wskazówki hodowlane i ochronne dla wszystkich lasów będących w zarządzie Nadleśnictwa. Opracowywany jest co dekadę.

Rozpoczynając rozważania o leśnictwie warto przytoczyć pojęcie, od którego wszystko się zaczyna – siedlisko, czyli zespól czynników klimatycznych (temperatura, wilgotność, ilość opadów, promieniowanie słoneczne) oraz glebowych (woda i powietrze glebowe, obecność mikroorganizmów). Znając siedlisko na danej powierzchni lasu leśnicy odpowiednio dobierają do niego gatunki drzew, którym najbardziej ono odpowiada. Jest to racjonalne postępowania, którego efektem jest uprawa, czyli powierzchnia porośnięta rodzimymi gatunkami drzew, wprowadzonymi na nią w sposób sztuczny. Tym sposobem jest najczęściej sadzenie, rzadziej siew. Las, będąc w fazie uprawy, najbardziej narażony jest na zagrożenia, takie jak np.: presja zwierzyny czy przymrozki. Z dbałości o przyszłe pokolenia lasu, uprawy najczęściej są grodzone – zapobiega to wspomnianym szkodom spowodowanym przez zwierzynę, dla której są przysmakiem. Uprawa trwa ok. 8-15 lat i kończy się gdy młode drzewka osiągają zwarcie – ich korony stykają się ze sobą. W ten sposób następuje przejście do fazy młodnika (15-25 lat). W tej fazie rozwojowej niespiesznie zaczynają się zarysowywać różnice w wysokości oraz rozpoczyna się proces oczyszczania pni z gałęzi. Proces ten przebiega zawsze od dołu do góry, tj. każdemu martwemu okółkowi przypada okółek nowo wytworzonych gałęzi. Drzewostan przestaje być młodnikiem w wieku ok. 20-25 lat (w zależność od gatunku) i staje się tyczkowiną (20-25 do 30-35 lat). W tym okresie przyrost skoncentrowany jest na wysokość. Drzewa stają się smukłe i wrażliwe na silne wiatry dlatego ważne jest ich utrzymanie w dużym zagęszczeniu – zwarciu. Po okresie tyczkowiny drzewostan przechodzi w fazę drągowiny (30-35 do 50 lat), w którym wzmożony przyrost wysokości ustępuje przyrostowi grubości. Po drągowinie następuje faza drzewostanu dojrzewającego (50 do 80 lat), w którym drzewa zaczynają obficie obradzać nasiona. Przyrost grubości i wysokości ustaje. Podczas wyżej opisanych stadiów w las należy włożyć sporo pracy, aby efekt końcowy był wymierny. Po tej fazie nadchodzi czas na drzewostan dojrzały (80 do 100 lat), w którym las podlega wyrębowi. Oczywiście wyrąb nie jest bezmyślną czynnością mającą na celu jedynie usunięcie wszystkich drzew z danej powierzchni. Rębnia, bo o niej mowa, jest sposobem zagospodarowania lasu dążąca do osiągnięcia założonego celu. Istnieją różne rodzaje i formy rębni, które dobierane odpowiednio do warunków terenowych, gatunków drzew oraz powierzchni. Rębnia polega nie tylko na wycięciu lasu, ale określa też jego odnowienie (sztuczne lub naturalne), a także formę zmieszania gatunków ze sobą na odnowionej powierzchni. Istotny jest fakt, że leśnicy nie wprowadzają tylko jednego gatunku drzewek na odnawiany teren. Zwykle jest jeden gatunek główny (zazwyczaj sosna lub liściaste: dąb i buk) oraz któreś z szerokiego wachlarza gatunków domieszkowych (lipa, grab, jawor, itp.) polepszających warunki wzrostu i dojrzewania wybranego gatunku głównego. Kolejną i ostatnią fazą jest starodrzew, zwykle powyżej 100 lat. Las przestaje rosnąć, a pojedyncze drzewa zaczynają zamierać. Oczywiście nie dzieje się to szybko. Drzewa, w zależnie od gatunku, żyją po kilkaset lat. W fazie starodrzewu może pojawić się nalot, czyli młode pokolenie lasu powstałe z obsiewu nasion. Nalot jest odpowiednikiem stadium uprawy z tą różnicą, że nalot jest pochodzenia naturalnego, a uprawa sztucznego.

Należy pamiętać, że nie każdy las jest przeznaczony do wyrębu. W polskim modelu gospodarstwa leśnego dzielimy drzewostany na: gospodarcze – przeznaczone do produkcji surowca drzewnego oraz ochronne – w których celem prowadzonej gospodarki jest ochrona danego ekosystemu, np. glebochronne mają za zadanie chronić glebę przed erozja wodną, wodochronne zapobiegają nadmiernej transpiracji wody, itp.

Cykl życia drzewostanu można porównać do cyklu życia człowieka (płód – nasiono, niemowlę – siewka, dzieciństwo – uprawa, dojrzewanie – młodnik, dojrzałość – tyczkowina i drągowina, dorosłość – drzewostan dojrzewający i dojrzały, starość – faza starodrzewu). jedyną różnica jest tu długość tego cyklu. Mało komu z nas, leśników, dane jest wyhodować drzewostan od A do Z, tj, od uprawy , aż do fazę starodrzewu. Istotą pracy leśnika jest pozostawienie jak najlepszych drzewostanów dla swoich następców oraz dla ludzi nie będących leśnikami, a w różnym stopniu z lasem związanych. Swoich plonów nie zbieramy rok po roku, jak w przypadku rolnictwa. W pracy leśnika patrzymy dekadę w przód – na tyle opracowywany jest, wspomniany na początku artykułu, plan urządzenia lasu. Dziesięciolecie to jednak minimalny dystans, który swym wzrokiem musi objąć leśnik tworząc przyszły obraz lasu. Dopiero przewidując i planując wygląd, strukturę oraz funkcje kolejnego pokolenia lasu (w przybliżeniu i zaokrągleniu wiek ok. 100 lat) możemy nazywać się fachowcami z prawdziwego zdarzenia oraz leśnikami przez duże L.

Materiał: Nadleśnictwo Szubin

Autor nie wyraża zgody na komentowanie artykułu

Powrót Drukuj